Zona Là Gì? 4 Sự Thật Kinh Hoàng Về Căn Bệnh Này
Zona, hay còn được gọi là bệnh “giời leo”, là một bệnh lý da liễu do virus Varicella-Zoster gây ra, loại virus này chính là nguyên nhân gây ra bệnh thủy đậu (chickenpox). Sau khi mắc thủy đậu, virus không hoàn toàn biến mất khỏi cơ thể mà vẫn tồn tại trong trạng thái tiềm ẩn trong các tế bào thần kinh, và có thể tái hoạt động khi hệ miễn dịch của cơ thể suy yếu. Khi virus tái hoạt động, chúng gây ra zona, một căn bệnh da liễu rất đau đớn và có thể để lại nhiều biến chứng nghiêm trọng.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về zona, từ nguyên nhân, triệu chứng cho đến những sự thật kinh hoàng mà rất nhiều người không biết về căn bệnh này.
1. Zona Là Gì?
Zona là một căn bệnh do virus Varicella-Zoster (VZV) gây ra, được đặc trưng bởi các mảng phát ban da, chủ yếu xuất hiện một bên cơ thể, dọc theo các dây thần kinh. Virus này có thể tái phát sau khi bạn đã mắc thủy đậu, một căn bệnh do cùng loại virus gây ra. Sau khi bạn hồi phục từ thủy đậu, virus vẫn tồn tại tiềm ẩn trong các tế bào thần kinh và có thể tái hoạt động bất cứ lúc nào, đặc biệt khi hệ miễn dịch của cơ thể suy yếu, gây ra bệnh.
Bệnh zona thường xảy ra ở người trưởng thành, đặc biệt là người cao tuổi, những người có hệ miễn dịch yếu hoặc những người đã từng mắc thủy đậu trong quá khứ. Mặc dù bệnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, nhưng đối tượng nguy cơ cao nhất là người lớn từ 50 tuổi trở lên.
2. Sự Thật Kinh Hoàng Về Zona
Sự Thật 1: Gây Đau Đớn Mạnh Mẽ
Một trong những đặc trưng rõ ràng nhất của bệnh zona là cơn đau cực kỳ dữ dội. Cơn đau này có thể xuất hiện trước khi phát ban xuất hiện và kéo dài trong suốt quá trình phát triển của bệnh. Cảm giác đau này thường được mô tả như một cơn bỏng rát, châm chích hoặc cảm giác như bị điện giật.
Cơn đau có thể kéo dài trong vài tuần, và đôi khi sẽ duy trì ở những người bị biến chứng sau khi vết phát ban đã lành. Cơn đau này có thể gây ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của bệnh nhân, làm cho việc di chuyển, ăn uống, hoặc thậm chí ngủ nghỉ trở nên khó khăn. Cơn đau dai dẳng sau khi hết phát ban được gọi là đau thần kinh, một trong những biến chứng nghiêm trọng của bệnh.
Sự Thật 2: Có Thể Gây Ra Các Biến Chứng Nguy Hiểm
Ngoài cơn đau dữ dội, nó còn có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là ở người cao tuổi hoặc những người có hệ miễn dịch yếu. Các biến chứng của zona có thể bao gồm:
- Đau thần kinh hậu zona: Đây là tình trạng đau dai dẳng sau khi các vết phát ban đã lành. Cơn đau có thể kéo dài trong nhiều tháng hoặc thậm chí là nhiều năm và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.
- Viêm giác mạc: Nếu zona xảy ra ở vùng mắt, có thể gây viêm giác mạc, làm giảm thị lực hoặc thậm chí dẫn đến mù lòa. Đây là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của zona, yêu cầu sự can thiệp y tế kịp thời.
- Nhiễm trùng: Các vết phát ban có thể bị nhiễm trùng nếu không được chăm sóc đúng cách, dẫn đến nguy cơ viêm nhiễm nghiêm trọng.
- Liệt mặt: Nếu zona xuất hiện ở khu vực gần mặt hoặc tai, nó có thể gây ra liệt cơ mặt hoặc yếu cơ mặt, khiến bệnh nhân không thể cười hoặc nhắm mắt bình thường.
- Viêm não: Mặc dù rất hiếm, nhưng virus zona có thể gây viêm não, một tình trạng nhiễm trùng não rất nguy hiểm, có thể dẫn đến tử vong nếu không điều trị kịp thời.
Sự Thật 3: Có Thể Lây Lan Dễ Dàng
Mặc dù bệnh zona thường chỉ ảnh hưởng đến một bên cơ thể và không lây lan từ người này sang người khác, nhưng virus Varicella-Zoster có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với vết phát ban hoặc qua dịch tiết của người bệnh. Nếu bạn chưa mắc thủy đậu và tiếp xúc với người bị zona, bạn có thể mắc thủy đậu chứ không phải zona. Điều này có nghĩa là zona có thể “lây lan” thủy đậu sang những người chưa có miễn dịch, nhất là trẻ em hoặc người chưa từng mắc thủy đậu.
Khi người bệnh có vết phát ban chưa đóng vảy, khả năng lây lan của virus là rất cao. Tuy nhiên, người bị zona không thể lây bệnh trực tiếp cho người khác, mà chỉ có thể lây virus Varicella-Zoster (gây thủy đậu) cho người chưa từng mắc thủy đậu hoặc chưa được tiêm phòng.
Sự Thật 4: Vắc-xin Có Thể Ngăn Ngừa
Mặc dù không có cách chữa khỏi hoàn toàn cho zona, nhưng vắc-xin zona có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng của nó. Vắc-xin được khuyến cáo cho những người trên 50 tuổi, đặc biệt là những người có hệ miễn dịch yếu hoặc đã mắc thủy đậu.
Vắc-xin nó không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn giúp giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh nếu người tiêm phòng bị mắc zona. Theo nghiên cứu, những người đã được tiêm vắc-xin có tỷ lệ mắc bệnh zona thấp hơn và có nguy cơ mắc các biến chứng nghiêm trọng ít hơn.
3. Triệu Chứng
Các triệu chứng của zona có thể thay đổi từ nhẹ đến nặng, nhưng thông thường, bạn sẽ gặp một số triệu chứng sau:
- Đau, ngứa hoặc cảm giác nóng rát: Thường xảy ra ở một vùng da nhất định trước khi phát ban xuất hiện.
- Phát ban đỏ: Các mảng phát ban thường xuất hiện dưới dạng mụn nước, tạo thành một dải dài dọc theo các dây thần kinh.
- Mụn nước: Các mụn nước sẽ vỡ ra và đóng vảy sau vài ngày.
- Cảm giác mệt mỏi, sốt nhẹ: Người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, chán ăn và có thể bị sốt nhẹ.
4. Điều Trị Zona
Điều trị chủ yếu là để giảm triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng. Các phương pháp điều trị bao gồm:
- Thuốc kháng virus: Các loại thuốc như acyclovir, valacyclovir và famciclovir có thể giúp giảm mức độ nghiêm trọng và thời gian kéo dài của bệnh.
- Thuốc giảm đau: Các thuốc giảm đau như ibuprofen hoặc paracetamol có thể giúp giảm đau và viêm.
- Kem hoặc thuốc mỡ bôi ngoài da: Giúp làm dịu vùng da bị phát ban và giảm ngứa.
Ngoài việc sử dụng thuốc, người bệnh cũng cần phải nghỉ ngơi đầy đủ và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh để tăng cường sức đề kháng.
